Ân phúc và niềm vui

 Có hơn một lần, nó nghĩ về sự kết chung của đời mình, sẽ chẳng có gì để lại ngoài những câu chuyện, những câu chuyện kể về con người, về những mảnh đất mà nó đã, rất may mắn, được đến thăm. Và nếu có điều gì hối tiếc, thì có lẽ là những nơi chưa được đi, những con người chưa được gặp, khi đôi chân vẫn còn có thể bước đi. 

Nó đã đi qua nhiều vùng đất, để thỏa mãn cái khát vọng điên cuồng vô hạn độ của mình, là đi ki cóp góp nhặt những trải nghiệm mới từ những vùng đất xa lạ. Nhưng khác với nhiều vùng đất mà nó đã đặt chân, Tây Nguyên cho nó rất nhiều cảm nhận tuyệt vời và riêng biệt về cuộc sống, tình yêu thương, và cả về con người. 

Nó đã đi, để xem, để nhìn, để gặp gỡ, để sống với, và rồi lại cháy thêm một lần cho những khát khao tuổi trẻ đang dần qua…

…
Ở nơi ấy,
nơi những buôn làng nhỏ bé nghèo nàn
trên cao nguyên
đất bạc màu nắng hạn
núi đã cằn
rừng có còn lại chi đâu.
Nơi ấy,
nơi mà những người dân ăn cơm quanh năm chỉ với cơm không và muối trắng thi thoảng trong năm được vài ba bữa thịt bữa rau.
Ngày ngày người lớn địu con lên nương làm đồng
tối về đi lễ,
nhưng dường như họ vẫn rất hạnh phúc
Vì chung qui… họ vẫn chưa được sung
sướng bao giờ.
...

Nó mang theo một balô đầy quà. Nói là quà nhưng quả thực đó chỉ là những món đồ mà nó thu góp và cất giữ bấy lâu nay: Cái chuông gió, chú hề, cái vòng tay, con gấu bông, cái kẹp tóc, xe mô hình… Cứ mỗi khi gặp thấy cái gì đó hay hay mà ai đó vứt đi là nó nhặt lấy, và trong những chuyến đi như thế này, nó xách chúng theo. 

Ngày học thứ ba… Ba ngày, khoảng thời gian đủ để bọn nhỏ dân tộc xúm lại quanh mình, nó mang giỏ quà ra và tự nhiên cảm thấy bối rối. Sao tự nhiên nó thấy những món quà của mình bé nhỏ quá, tầm thường quá! Ước chi bây giờ nó có thể tặng cho mỗi đứa một đôi dép có quai chắc chắn, hay là mỗi đứa một cái áo mới tinh. Ước chi… 

Lòng nó hoang mang, Nó sợ bọn nhỏ sẽ buồn. Nhưng không, vừa đưa giỏ quà ra trước lớp và miệng chỉ vừa kịp nói “Cô có cái này cho các em…”, thì chỉ trong một tích tắc, một cái nhích của kim giây đồng hồ, chỉ một tích tắc thôi đủ để cả lớp ùa vào giỏ quà đang ở trên tay nó, mỗi đứa cầm lấy một món rồi đưa lên tay lắc lắc mân mê. Rồi cười tít mắt. Rồi ríu rít nói lời cảm ơn. Ôi Chúa ơi! Giây phút đó...

...
Những đứa trẻ Jarai, Bahnar
đầu trần, chân đất, da như màu tóc
lội suối băng rừng từ năm giờ sáng để đi học.
Có em thích vẽ xe,
em khác ước mơ làm ca sĩ
và có em khác nữa, mong sao mình có cái
mũ để đội đi học cho đỡ nắng đầu.
Những đứa trẻ hiền hòa,
chân chất, thông minh…
…

Nó đã đi đến và đã được nhìn no mắt đất trời, vũ trụ, cái huyền nhiệm tuyệt vời giữa núi đồi cùng với thiên nhiên. Nó đã được lăn xả, lê lết, bò trườn, đi hết mấy con đường lên rẫy. 

Nó vào làng, trèo lên nhà sàn nằm ngủ cùng mẹ Jarai, đến sáng lại ngồi tựa cửa ngó chồng đi làm xa về cùng người chị gái làng bên thung lũng. Nó hỏi chị có nhớ chồng? Chị chỉ cười, hai tay vẫn mân mê mớ tóc rối bù trên đầu của nó. 

Nó lôi cái cắt móng tay trong ba lô ra ngồi với các mẹ trên đống bụi bặm và phân heo khô. Mẹ xòe hai bàn tay trước mặt nó. Mẹ nhìn cái vật bé xíu trên tay nó và bảo: “Ở đây không có cái này!”... Nó cắt hết, sửa lại từng ngón tay, ngón chân, vốn dĩ cả cuộc đời chưa từng một lần lau dọn. Dày quá. Cứng quá. Nó đã phải thì thầm: “Chúa ơi, đừng để cái cắt móng tay bị gãy”… Vì Nó còn phải cắt cho nhiều mẹ nữa đang ngồi đó đợi, và… chỉ nhìn nó thôi.

Ở cái làng heo hút này, nó là người Kinh (Yoăn - tiếng dân tộc) đầu tiên mò vào tận làng và như thế này… Ai đi ngang cũng xúm vào vòng tròn các mẹ đang ngồi và hỏi: - Yoăn à? - Ừ Yoăn. Rồi người ta nói thêm với nhau gì đó mà nó không hiểu rõ. Nó chỉ biết mỉm cười… 

Bọn trẻ con chơi cùng nó, mân mê cái túi của nó, cười với nó, thích chụp hình nó, ngồi dưới gốc cây ăn trái rụng cùng nó… Rồi cười tít mắt cùng nó. 

Nó cũng uống rượu. Cũng ngồi nhâm nhi nghe các ama, các bok kể chuyện những ngày đầu các cha, các thầy dòng lên với vùng vùng truyền giáo Tây Nguyên. Ngồi nhìn các mẹ vo thuốc vào trong lá điều, lá mít non rồi hút ngon lành. Nó nhìn anh nướng chuột bên bếp củi rồi lột da, lột ruột. Anh hỏi: “Yoăn có món này không?”- Nó cười: “Có chứ, mà chuột Yoăn to lắm, nhỏ xíu vậy người ta chờ nó lớn chứ chưa ăn” - “Nhỏ vậy mới ngon”- Anh ngước nhìn nó, lại cười- “Ăn chứ?”… Mấy ngày đó, nó ăn toàn chuột không. Anh nói không sai. Ngon thật! 

Nó mang gùi đi lấy củi với các chị gái. Nó cũng làm như ai. Các chị nhìn nó, cười toe, thích lắm! Nó nói sao mình sinh nhiều con thế? Chị cười cười: “Làm sao được bây giờ, uống thuốc vào thì đau lắm”… Nó bảo mình có thể canh ngày mà. Các chị liền ngồi hết xuống một vòng: “Em chỉ cho tụi chị đi!”. Nó cố gắng diễn tả bằng lời, bằng hình vẽ ngay bãi đất dưới chân. Các chị chăm chú nghe, nhìn, gật gù rồi nói: “Ừ, để chị làm. Nhưng mà còn tùy vào chồng, em à!”. Ừ thì, còn tùy vào chồng… Nó chỉ biết nhìn các chị và hi vọng.

Trời chiều, nó ngồi nhìn các mẹ tắm. Đơn giản hết mức, cũng chẳng cần bất cứ cái gì, chỉ vậy là tắm thôi. Nó chợt nghĩ ông bà tổ tiên mình ngày xưa cũng vậy. 

Mẹ hỏi nó có tắm không? Nó cũng chỉ cười. Không lắc đầu, không gật. 

Bữa cơm muộn cuối ngày, người xung quanh đến đông. Người ta đưa qua món này, món kia cho chủ nhà đãi khách. Món ăn thịnh soạn nhất của cả làng là chuột. Trong ánh điện tù mù, vị già làng làm dấu cầu nguyện rất lâu, trang nghiêm và thiêng liêng lắm. 

... Đã có khi nào bạn muốn rơi nước mắt trước một lời mời? Đã có khi nào bạn cười không có lý do? Đã có khi nào bạn ở vào tình cảnh không muốn uống, không bị ép, nhưng vẫn uống? Đã có khi nào bạn cười nói với rất nhiều người lạ mặt mà bạn chưa từng gặp bao giờ, mà không kèm theo đó là nỗi sợ, nỗi e dè bị lừa lọc, trục lợi hay cái ngoảnh mặt quay lưng? Đã có khi nào bạn hòa cùng một đoàn cồng chiêng mặc dù bạn chả biết đánh cái con ma gì hết, đó là một cuộc thi và bạn hỏi xin tham gia thì được mời rất vui vẻ? Chẳng ai trách móc bạn nếu bạn đánh sai hay đánh dở, chỉ có những lời động viên, khích lệ và sự hướng dẫn rất tận tình.

... Một nhóc thanh niên trong cơn say ngà ngà đã hỏi nó: “Trước khi đến nơi này, chị có từng biết đến người dân tộc thiểu số chúng em không?”. Mắt cậu ấy đỏ hoe, trân trân nhìn nó. Giây phút đó, nó chết lặng đi. Nó quay người qua, nhìn thẳng vào mắt cậu ta mà nói: “Em à, nếu Chúa muốn chị sinh ra là một người dân tộc thiểu số, chị sẵn sàng!”. Sẽ không có gì là vô tình cả. Tất cả đều là ý định nhiệm mầu của Thiên Chúa Tình Yêu. Chính Ngài đã tạo thành các em trong cung lòng những người mẹ Jarai, Bahnar yêu dấu. Chính Ngài, và cũng là Ngài sẽ luôn bao bọc cuộc đời của các em. Vì thế, hãy cứ tự tin, cứ hiên ngang mà bước tới. Các em không thua kém gì ai cả. Các em rất tuyệt vời. Hãy cứ trân trọng những bản sắc rất riêng của dân tộc mình, đừng bao giờ chối bỏ hay thấy nó lạc loài. Đừng bao giờ cả.

...
Những ngày tháng đó nó cười rất nhiều, vui rất nhiều, và hạnh phúc.

Ở nơi ấy,
Nơi mà buôn làng thiếu gạo để ăn, thiếu đất để cày, thiếu kiến thức để tiến xa hơn.
Nhưng…
Ở nơi ấy,
sự an nhiên, tình yêu với đất, với rừng, với con người
vẫn luôn nguyên vẹn và tươi mới.

Đời sống này, chúng ta sẽ bị vùi dập qua nhiều ngày tháng, chẳng biết đến bao lâu. Nhưng ít nhất, nó sẽ có cho mình một nơi để tìm lại bình yên, trong cái thật sự là văn minh con người, trước những giông bão của cái nó vẫn hay gọi là: Nền văn minh vật chất.

[Tâm Thanh]
(Vinh)