à Quản Vân khóc nấc khi anh vừa dứt câu chuyện. Ông Vân buông tiếng thở dài thườn thượt, đầu cúi gằm như cố tránh ánh nhìn của anh. Anh cố gắng hết mức để có thể dành cho họ ánh mắt yêu thương và cảm thông. Trước những giọt nước mắt và tiếng thở dài của người khác, anh luôn thấy mình bất lực. Tất cả những kiến thức anh được học về kỹ năng chăm sóc mục vụ trở nên rỗng không và thừa thãi.
Sân nhà thờ buổi trưa vẫn đầy nắng. Gió vẫn nhởn nhơ thổi tung đám lá vàng bay tan tác. Chỉ có anh và vợ chồng bà Quản Vân ngồi như hóa đá trong văn phòng nhà xứ. Mỗi người theo đuổi một nỗi niềm riêng, nhưng chia nhau cùng một tâm trạng bất lực.
***
Càng ngày anh càng nhận ra mình bất lực trước nhiều việc. Hồi mới ra trường, nghĩa là hồi vừa được thụ phong và mới được bổ nhiệm về giáo xứ, con tim của anh đắp đầy nhiệt huyết và bao lý tưởng đẹp lắm. Anh đã từng tin rằng với những người dám tin cậy vào Thiên Chúa, không gì là không thể làm được. Xứ đạo nơi anh được gởi về là một vùng kinh tế mới, ở một huyện vừa mới lên thị xã. Xuất thân là dân xã hội học, anh nhìn vào xứ đạo của mình không chỉ bằng cái nhìn thiêng liêng, nhưng còn bằng óc phân tích xã hội. Anh nhìn ra được cả những điểm sáng và điểm tối trên cánh đồng mình được gởi đến. Anh nhận ra rất nhiều tiềm năng còn ngủ vùi chưa được đánh thức đúng mức. Anh cưu mang rất nhiều hoài bão và kế hoạch lớn lao dành cho đoàn chiên được trao phó trong tay mình.
Hai năm đầu đời làm cha xứ là thời gian để cho lý tưởng của anh và thực tế của cuộc sống cọ xát. Bằng sức của mình, anh vốn không thể rút ngắn cái khoảng cách giữa lý tưởng và thực tế. Đó là bài học đắt giá đầu tiên mà anh phải nhọc nhằn cảm nếm.
Đã có người gọi anh là ông cha lập dị. Anh chấp nhận mang cái tiếng đó vào người, còn vui nữa là khác!
Ngày đầu tiên về nhận xứ mới, người ta dẫn anh đi chào hỏi những người có địa vị thế giá trong địa phương. Anh tưởng chào hỏi chỉ dừng lại ở những lời chào và những câu hỏi thăm, hay cái bắt tay thân mật và hứa hẹn tốt đẹp trong tương quan cùng cộng tác với nhau để lo cho dân. Sau câu chào, người ta đòi mâm cỗ. Người ta gọi đó là “biết sống”. Những người có trách nhiệm trong giáo xứ truyền đạt cho anh kinh nghiệm ngoại giao nhiều năm: Phải biết khôn khéo đi đêm với họ để được việc của mình. Chưa phải đi sâu vào nghĩa của từ “ đi đêm”, anh đã nhận thức rất rõ đó là việc càng ngày càng tạo thêm những mảng tối, và càng đẩy xã hội mà anh muốn xây dựng tuột một cách không thể vãn hồi xuống đáy vực. Vì không thể cộng tác, anh đành chấp nhận mang tiếng lập dị. Cộng với tiếng lập dị, anh nhận luôn cái nhận xét: “Cha còn non quá, chưa biết sự đời!”.
Anh thích đi chơi với đám trẻ con. Ngày đầu tiên, anh mở toang cánh cửa ngăn cách giữa nhà xứ và nhà thờ, thấy đám nhóc nào đi ngang anh cũng đưa tay vẫy vẫy. Quà gặp mặt cho bọn trẻ là vài viên kẹo ngọt, vài bọc snack. Chẳng bao lâu mà căn phòng nhà xứ đã đầy ám trẻ con, lúc nào cũng ồn ào vui nhộn. Người lớn vào trước phòng anh thường cứ phải khép nép “dạ thưa” trước cửa. Chỉ có đám con nít là tự do chạy nhảy hò hét như thể ở nhà. Lắm khi người ta còn thấy anh tham gia hò hét chung với đám nhóc. “Cha xì-tin quá, chẳng có tí mực thước nào!”. Không sao. Trẻ con là tương lai của Giáo hội mà!
Nhưng rồi có nhiều lúc anh bất lực nhìn những “tương lai” ấy lớn lên dưới sự ảnh hưởng của văn hóa truyền thông được thả lỏng tràn lan. Có những đứa trẻ vào ngồi ghế đá nhà xứ chỉ vì nhà xứ có wifi chạy nhanh, cắm mặt vào chiếc điện thoại mà quên trời quên đất. Anh thấy sự dễ thương của mình, những món quà nho nhỏ của mình, những lời hay ý đẹp của mình... cũng không thể kéo bọn nhóc ra khỏi cái màn hình điện thoại. Một thế giới ảo và xa lại hấp dẫn hơn thế giới thực và gần ngay trước mắt. Chỉ cần có chiếc điện thoại và wifi, mọi thứ khác liền trở nên vô hình.
Anh bất lực trước trường hợp lỡ dại của những đứa trẻ chưa kịp sống thời thiếu nữ thì đã mang cái tiều tụy khủng hoảng của người thiếu phụ. Anh càng bất lực khi không thể “phạt vạ”, như một số người lớn tuổi trong xứ vẫn thường đòi hỏi và lý luận: Để gìn giữ lề thói của làng xóm và khuôn phép của đạo nghĩa. Ai nói gì thì nói, anh vẫn là kẻ ngoan cố trong xác tín của mình: Vòng tay của một vị linh mục không được phép khép lại trước những lỡ lầm của người khác. Có thể có rất nhiều luật, nhiều lệ, nhiều chuẩn mực phép tắc... đã kéo dài trong suốt dòng truyền thống. Nhưng mẫu gương của Đấng mà anh yêu mến và quyết noi theo không cho phép anh nói lời kết án. Anh hạnh phúc lắng nghe lời phê phán: “Trái tim cha mềm quá!”…
***
Anh là người đứng ra thông báo với vợ chồng bà Quản Vân về tin con bé nhà ông bà “lỡ dại”. Con bé vừa mang vóc dáng thiếu nữ chưa được bao lâu, thì đã dại dột có mang với một đứa bạn cùng xóm. Ngoài anh, nó không dám thú nhận với ai. Nó nhờ anh can thiệp để thông báo với gia đình của nó, để nói chuyện với gia đình bên kia... Sau những thủ tục cần thiết, anh làm lễ cưới cho hai đứa nhỏ. Lễ cưới diễn ra trong nhà thờ. Thế là có cớ để nhiều người dị nghị và đàm tiếu. Con bé “ăn cơm trước kẻng”, mang cái bụng càng ngày càng phình to ra như vậy, mà cha vẫn cho làm lễ trong nhà thờ. Thiệt là...
Xuất thân là dân thành phố, anh biết rất rõ rằng để cái bụng càng ngày càng phình to chưa phải là điều kinh khủng nhất trong số những tội mà con người hiện đại có thể mắc phải. Anh đã thấy có rất nhiều cô gái buông tuồng theo lối sống hư hỏng, và chưa bao giờ để cho cái bụng mình phải phình to. Không lẽ như vậy mới được xét là xứng đáng được làm lễ trong nhà thờ? Anh đã thấy rất nhiều cảnh thương tâm của những cô gái lỡ dại, có cả những cô gái được sinh ra trong gia đình Công giáo, vì áp lực của thể diện gia đình, vì những toan tính ích kỷ và thực dụng, đã chấp nhận giải pháp không để cho cái bụng mình phải phình to. Để che đậy một tội, người ta lại phải phạm một tội khác lớn hơn.
Với người trẻ của thời hiện đại, phạt tội liệu có còn là phương pháp giáo dục tốt nhất để gìn giữ lề thói đạo nghĩa không? Răn đe và nghiêm cấm liệu có còn là cách tốt nhất để giáo dục lương tâm không? Còn có cách nào khác để vẽ lại dung mạo của một Giáo hội bao dung từ nhân hơn? Giá trị của một con người và giá trị của luật lệ, điều gì nên đặt lên trên?...
Càng va chạm nhiều với thực tế, anh càng gặp nhiều cảnh đời đau lòng. Những cảnh đời đau lòng đặt ra cho anh nhiều câu hỏi vô phương trả lời, nếu chỉ dựa trên những gì anh đã được học, dựa trên những phương tiện anh đã được trang bị, hay dựa trên những luật lệ mà trước đây anh đã từng trân giữ và xác tín. Càng bước đi trong hành trình của một người mục tử, anh càng thấy rằng rốt cuộc mình chỉ có thể là một cha xứ dở.
Là một cha xứ dở, vì anh không chấp nhận đóng cửa ở lì trong nhà xứ, trong một khuôn viên bình yên và miễn nhiễm. Để giữ cho mình được an toàn. Để giữ cho cái oai của mình không bị ai xem thường. Anh chấp nhận những bầm dập của va đập, của lời ra tiếng vào. Anh chấp nhận hình ảnh của mình bị xấu đi dưới mắt một số người, để đi tìm và cứu những cuộc đời đang cần được cứu vớt. Làm cha xứ thì anh đã là một cha xứ dở rồi. Anh chỉ xin cho mình được làm một mục tử thấm mùi của chiên...
Cao Gia An
Roma.
