uộc họp mặt, hành hương và trao giải Viết Văn Đường Trường lần thứ V, vào hai ngày 21-22.9 năm nay đã được Ban mục vụ Văn hóa và Giáo dục Giáo phận Qui Nhơn tổ chức tại Chủng viện Làng Sông. Có khoảng 50 tác giả từ 13 Giáo phận về tham dự với sự hiện diện của Đức Cha Giuse Đặng Đức Ngân, Giám mục Giáo phận Đà Nẵng, Chủ tịch Ủy ban Văn hóa trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam; Đức Cha Matthêô Nguyễn Văn Khôi, Giám mục Giáo Phận Qui Nhơn; Cha Giuse Trương Đình Hiền, Tổng đại diện Giáo phận; quý Cha trưởng ban văn hóa thuộc các giáo phận miền Trung, một số linh mục và tu sĩ trong Giáo phận, quý ân thân nhân và quý khách.
Từ sáu năm qua, ngày sinh nhật của thi sĩ Hàn Mạc Tử (22-9) đã trở nên dịp hội ngộ thường niên của những người cầm bút Công giáo. Năm nay, cuộc họp mặt bắt đầu từ sáng 21-9, lễ thánh sử Matthêô, cũng là lễ bổn mạng của Đức Giám mục Giáo phận. Từ 14g00 đến 16g00, các tác giả đã có cơ hội giao lưu gặp gỡ, trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm và động viên tinh thần lẫn nhau trong sứ vụ cầm bút loan báo Tin mừng, rồi cùng nhau theo dõi video clip “Dấu chân Hàn Mạc Tử”.
17g00 bắt đầu thánh lễ cử hành Năm Thánh cho Văn nghệ sĩ tại Chủng viện Làng Sông, do Đức Cha Matthêô chủ tế với đông đảo tu sĩ nam nữ, chủng sinh và giáo dân. Sau bữa cơm chiều thân mật là lễ trao giải, với 26 tác giả được tuyên dương (1 giải nhất, 1 giải nhì, 3 giải ba và 21 giải triển vọng). Cuối lễ trao giải, Đức Cha Giuse, Chủ tịch Ủy ban Văn Hóa trực thuộc Hội Đồng Giám mục Việt Nam, ngỏ lời riêng với các tác giả, nhấn mạnh rằng việc tìm kiếm và đào tạo các tài năng trẻ về văn chương nghệ thuật là điều cấp thiết, cần được quan tâm để các giá trị Tin Mừng thêm thấm sâu vào văn hóa dân tộc.
Trong ngày thứ hai của cuộc hội ngộ, đoàn các tác giả có dịp kính viếng một số điểm hành hương của Giáo phận Qui Nhơn: Đài kỷ niệm Tòa Giám mục Đàng Trong, Khu mộ Thánh Anrê Kim Thông tại Gò Thị, Đền thánh Giám mục Stêphanô Thể tại Vĩnh Thạnh, Bia kỷ niệm cư sở Nước Mặn, nôi sinh của chữ Quốc ngữ, giao lưu tiếp xúc nét văn hóa đất Võ tại khu di tích tưởng niệm nhà Tây Sơn, thị trấn Phú Phong, rồi kính viếng Trung Tâm Thánh Thể và Thánh Mẫu tại Ghềnh Ráng. Điểm cuối của cuộc hành hương là kính viếng mộ nhà thơ Công giáo Hàn Mạc Tử.
Chủng viện Làng Sông
Chủng Viện Làng Sông, tọa lạc tại thôn Quảng Vân, xã Phước Thuận, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định. Chủng viện được Thánh Giám mục Stêphanô Thể thành lập trước năm 1850. Năm 1862, do tình hình cấm đạo gắt gao, Chủng viện phải ngưng hoạt động. Năm 1864, Đức Cha Eugène Charbonnier Trí được bổ nhiệm cai quản Giáo phận. Hai năm sau, ngài về ở tại Làng Sông. Năm 1868, ngài đã tái lập chủng viện và xây thêm nhà in. Năm 1885 toàn bộ cơ sở Tòa Giám mục, chủng viện, nhà in đã bị Văn Thân thiêu hủy cùng với hài cốt các vị tử đạo được lưu giữ tại đây. Năm 1891, Đức cha F.X. Van Camelbecke Hân xây dựng lại chủng viện Làng Sông bằng những mái nhà tranh để kịp có nơi sinh hoạt. Năm 1904, Đức cha Damien Grangeon Mẫn cho tái thiết nhà in Làng Sông, và năm 1925, ngài cho xây lại Chủng viện Làng Sông. Công trình được khánh thành vào ngày 21-09-1927 và tồn tại cho đến ngày nay.
Nhân dịp Năm thánh Giáo phận, kỷ niệm 400 năm loan báo Tin mừng (1618-2018), cơ sở Làng Sông được trùng tu và tái thiết để phục vụ các sinh hoạt của Năm thánh. Hiện nay, cơ sở này cũng là nơi đào tạo đầu tiên của Dòng Nữ Tỳ Chúa Giêsu Tình Thương đang trong tiến trình thành lập tại Giáo phận, là nơi an dưỡng của các linh mục già yếu, và là nơi tổ chức những sinh hoạt mục vụ khác nhau của Giáo phận.
Tòa Giám mục “hầm trú”
Nhà thờ Gò Thị tọa lạc tại thôn Xuân Phương, xã Phước Sơn, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định. Gò thị là một giáo xứ lâu đời. Năm 1747 đã có 60 giáo hữu. Năm 1850, có 1192 tín hữu.
Từ năm 1839, Gò Thị đã có vinh dự được Đức cha Stêphanô Cuênot Thể chọn làm nơi đặt Tòa Giám mục Đàng Trong. Giữa cơn cấm cách, Tòa Giám mục là một mái tranh ẩn khuất cuối khu vườn nhà ông trùm cả Anrê Nguyễn Kim Thông. Tại đây, Đức cha Stêphanô Cuênot Thể đã truyền chức Giám mục cho các Đức cha Đôminicô Lefèvbre và Phanxicô Pellerin. Cũng tại nơi đây, vào đầu tháng 10/1841, Đức cha Thể triệu tập Công nghị giáo phận. Ngày nay tại nơi đây một đài kỷ niệm được xây dựng để ghi nhớ những sự kiện trọng đại này.
Khu mộ gia tộc Thánh Anrê Kim Thông
Thánh Giám mục Stêphanô Cuênot Thể có thể sống an toàn và làm việc hiệu quả giữa cơn cấm cách, phần lớn nhờ sự giúp đỡ tận tình của giáo hữu Gò Thị, đặc biệt là ông trùm cả Anrê. Ông trùm giúp Đức cha lo việc giáo phận cho đến năm 1854 thì bị lưu đày vào Định Tường (nay thuộc địa bàn các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre và Đồng Tháp) và chết ở đó ngày 15/7/1855.
Phần mộ ở tại nghĩa trang gia tộc cách cổng nhà thờ Gò Thị khoảng 100 mét. Năm 1990, nhân kỷ niệm 200 năm ngày sinh của Thánh Anrê Nguyễn Kim Thông, giáo xứ đã xây lại đài kỷ niệm Thánh nhân theo kiến trúc Á Đông, và chỉnh trang khu gò mả thánh, nới rộng con đường dẫn đến mộ để tạo thuận lợi cho khách hành hương đến kính viếng.
Đền Thánh Vĩnh Thạnh
Đền Thánh Giám mục Stêphanô Thể, được xây dựng trên nền nhà Tôi tớ Chúa là Bà Maria Mađalêna Huỳnh Thị Lưu. Năm 11861, giữa cơn bách hại, vị Giám mục ẩn trú tại đây. Ngài vừa dâng lễ xong, thì đám lính kéo đến và thấy đồ lễ còn đó, chưa kịp dọn. Đức cha bị bắt vào ngày 28-10-1861.
Nhà thờ đầu tiên của Vĩnh Thạnh được xây dựng khoảng năm 1910 tại xóm Tùng Thượng. Năm 1932, nhà thờ nầy bị bão đánh sập. Đầu năm 1935 nhà thờ mới được xây dựng tại vị trí hiện nay. Gần 80 năm kể từ ngày hoàn thành, nhà thờ đã được nhiều lần trùng tu, đặc biệt là năm 2011, toàn bộ nội thất đã được làm mới như có hiện nay.
Nước Mặn, nơi phôi thai chữ Quốc ngữ
Việc tạo ra chữ Quốc ngữ là cả một tiến trình dài lâu, là công việc tập thể của các thế hệ thừa sai. Giai đoạn đầu của tiến trình nầy phải kể đến sự đóng góp của các thừa sai đầu tiên đặt cư sở tại Nước Mặn vào năm 1618, như Cha Francesco Buzomi (quốc tịch Ý), Cha Cristoforo Borri (Ý), Cha Francisđco de Pina (Bồ), Tu huynh Antonio Dias (Bồ Đào Nha). Đây là nơi các thừa sai Dòng Tên đã nghiên cứu và phiên âm chữ Quốc ngữ trong giai đoạn thô sơ nhất. Trải qua thời gian lịch sử khá dài, các cơ sở vật chất của trung tâm truyền giáo Nước Mặn không còn. Ngày 15 tháng 7 năm 2011, Đức cha Phêrô Nguyễn Soạn đặt bia kỷ niệm ghi nhớ những sự kiện quan trọng tại Nước Mặn trong lịch sử truyền giáo của giáo phận.
Trung tâm Thánh Thể và Thánh Mẫu
Năm 1963, cha Giuse Phạm Châu Diên xây dựng trên sườn núi Xuân Vân, phường Ghềnh Ráng, một hang đá Đức Mẹ và một nhà nguyện nhỏ, được người dân địa phương gọi là nhà thờ núi. Sau 1975, nhà nguyện này bị đóng cửa, rêu phong, mục nát. Năm 2005, Tòa Giám mục đã tháo dỡ và xây lại theo thiết kế mới. Riêng hang đá Đức Mẹ vẫn được giữ như xưa. Ngày 02.02.2007, Đức cha Phêrô Nguyễn Soạn quyết định đặt nơi đây làm Trung Tâm Thánh Thể và Thánh Mẫu của Giáo phận Qui Nhơn. Trung Tâm nằm đối diện với khu mộ thi sĩ Hàn Mạc Tử tại chân núi Xuân Vân, khu du lịch Ghềnh Ráng, thành phố Qui Nhơn.
Mộ Hàn Mạc Tử
Điểm cuối cuộc hành hương là mộ nhà thơ Hàn Mạc Tử. Nhà thơ qua đời ngày 11-11-1940, được chôn cất dưới chân núi Qui Hòa, giữa những người đồng bệnh. Năm 1959 gia đình Hàn Mạc Tử và nhà thơ Quách Tấn cải táng, đưa anh đến yên nghỉ trên đồi Thi Nhân, núi Xuân Vân, phường Ghềnh Ráng. Tháng 5-2008, khu vực mộ anh được Công ty cổ phần du lịch Sài Gòn – Quy Nhơn chỉnh trang tôn tạo. Trên mộ Hàn Mạc Tử, vẫn là tượng Đức Mẹ ban ơn.
Lm. Hoàng Thiện
Qui Nhơn.
